Asset Publisher
Asset Publisher
Zamieranie drzewostanów
Zamieranie drzewostanów
Zamieranie drzew leśnych
Podczas wiosennych lustracji przeprowadzanych w niektórych nadleśnictwach RDLP Warszawa oraz Łódź, zaobserwowana została niepokojąca tendencja zamierania drzewostanów. Zamieranie to dotyczy głównie sosny pospolitej (pinus sylvestris) w starszych klasach wieku, rosnącej na siedlisku Lasu Mieszanego świeżego, ale również w niektórych przypadkach świerka, olszy i dębu. Zjawisko zamierania występuje zarówno na pojedynczych drzewach wewnątrz drzewostanu jak i grupowo, swoim zasięgiem dotykając całe oddziały leśne.
Pierwszym widocznym objawem u sosny jest przebarwiające się igliwie, które z czasem rudzieje i usycha. W niektórych przypadkach zarówno na drzewach liściastych jak i iglastych w koronach zaobserwować można półpasożyta, jakim jest jemioła. Jednocześnie na niektórych, żywych jeszcze drzewach pojawiają się ślady aktywności dzięciołów (odbita kora w poszukiwaniu larw), a także wycieki żywicy na korze, które są oznaką walki drzewa z owadzimi szkodnikami wtórnymi. Później dostrzec można również ślady działania samych szkodników wtórnych takich jak przypłaszczek granatek (phaenops cyanea Fabr.), cetyniec większy (tomicus piniperda L.) czy cetyniec mniejszy (tomicus minor Htg.) żerujące pod korą sosnową. W okresach suszy bardzo agresywnie zachowują się patogeniczne grzyby korzeniowe, między innymi opieńka. Kiedy drzewo jest już martwe, pod opadającą korą szczególnie dobrze widoczne są pokrywające odziomkową część pnia, ryzomorfy oraz biała, wachlarzodłoniasta grzybnia opieńki (armillaria spp.).
Podobnie sytuacja przedstawia się w drzewostanach świerkowych i dębowych. Osłabione drzewa zamierają, wydzielając się z drzewostanu w postaci posuszu. Pod korą osłabionych świerków zaczynają żerować: kornik drukarz (ips typographus L.) lub czterooczak świerkowiec (polygraphus poligraphus L.), dąb natomiast zasiedla opiętek dwuplamkowy (agrilus biguttatus Fabr.).
W przypadku olszy, zamieranie objawia się wydzielaniem posuszu w formie pojedynczych drzew oraz całych grup. Na pniach obserwuje się pionowe spękania kory, a w części odziomkowej smoliste i brunatne nacieki. Objawy te wskazują na chorobę zwaną Fytoftorozą której sprawcą
organizmy z grupy Phytophtora spp.
Przyczyny zamierania drzew leśnych mają zazwyczaj charakter wieloczynnikowy.
W przypadku obserwowanych powierzchni osłabienie wynika prawdopodobnie z czynników stresowych towarzyszących zjawiskom abiotycznym. Występujące latach 2010 – 2013 okresy o większej ilości opadów, powodujące liczne podtopienia i zalania, a w następnych latach dotkliwe susze ze skrajnie wysokimi temperaturami były bardzo istotnym czynnikiem stresowym wpływającym na kondycję i zdrowotność drzew.
We wszystkich przypadkach konieczna jest przede wszystkim obserwacja dynamiki tego procesu po rozpoczęciu okresu wegetacji drzew. Z drzewostanów należy usuwać drzewa martwe i zamierające, które są bazą dla rozmnażania się szkodników owadzich i grzybowych mogących doprowadzić do śmierci lasu. W niektórych przypadkach konieczne będzie stopniowe przebudowywanie drzewostanów z użyciem gatunków drzew leśnych, które lepiej przystosowane będą do zmiennych warunków siedliska.
Michał Onuszko